آنچه باید از بی اختیاری ادرار کودکان دانست
تشويق يا تنبيه والدين تاثيري در درمان بياختياري شبانه کودکان ندارد و بياختياري ادرار شبانه در اغلب مواقع خود به خود بهبود مييابند.
بياختياري ادراري شبانه کودکان امري کاملا ناآگاهانه است که در اکثر موارد به مرور زمان بهبود مييابد و بهترين کمک والدين صبر و حوصله در اين زمينه است.
شب ادراري با بياختياري ادرار در شب تفاوت دارد.
شب ادراري در افراد مسن به خصوص مردان رخ ميدهد که فرد در هنگام شب، آگاهانه از خواب برخاسته و به دستشويي مي رود اما در بي اختياري ادرار در كودكان ناآگاهانه هنگام شب رخ داده و كودك رختخواب خود را خيس ميکند.
علت بياختياري ادرار کودکان در شب ناشي از دو علل اوليه و ثانويه است. علل ثانويه به عللي گفته ميشود که باعث بياختياري گاه به گاه در کودک بعد از 2 سالگي که از پوشک گرفته شده، ميشود.
علل اوليه نيز عللي هستند که مانع از اختيار کودک در کنترل ادرار ميشود و به اصطلاح کودک حتي بعد از 2 سالگي تقريباً هر شب رختخواب خود را خيس ميکند.
در ميان علل اوليه مسئله ژنتيک در بياختياري ادرار کودکان هنگام شب موثر است. وراثت و ژنتيک علت بسيار شايع بياختياري ادرار شبانه است و اين امر در پژوهشهاي مختلف به اثبات رسيده است.
آموزش زودهنگام و پيش از موعد مقرر دستشويي رفتن به کودکان يکي ديگر از علل بياختياري شبانه است؛ مسائل روحي- رواني نيز تشديد کننده آن است.
عدم رشد کافي سيستم عصبي ادراري و گردن مثانه علت مهم ديگر اين امر است. اين سيستم به خصوص در قسمتهاي خارجي در اثر گذشت زمان رشد ميکند و تا زماني که سيستم ادراري به رشد کافي و نهايي نرسد مشکل بياختياري ادرار در شب کودک بهبود نمييابد.
مشکل بياختياري ادرار در شب در پسران ۵۰ درصد شايعتر از دختران است. از نظر آماري ۱۵درصد کودکان پنج ساله بياختياري شبانه دارند که به ازاي هر سال رشد آنها ۱۵ درصد خودبخود و به علت رشد و تکامل فرد و دستگاه ادراري بهبود مييابند و زماني که فرد به ۱۵ سالگي مي رسد تنها يک درصد افراد بياختيار باقي ميمانند که درصد قابل توجهي از آنان قبل از رسيدن به سن 18 سالگي بهبودي کامل مييابند.
در خيس کردن شبانه کودکان، پدران بيشتر مسئول هستند چون بررسي در سابقه خانوادگي بيماران نشان ميدهد که پدران آنها بيشتر از مادرانشان دچار اين مشکل بودهاند و کودک اين مشکل را بيشتر از پدر ارث ميگيرد.
کودکان متوجه بياختياري ادرار در شب نبوده و ناآگاه هستند و نميتوان با تنبيه و تشويق آنها را درمان کرد.
پزشکان در اين زمينه کنترل کننده هستند و نه درمان کننده؛ در اين زمينه ما تنها از داروهاي کنترل کننده مانند ايميپرامين استفاده ميکنيم.
بي اختياري در مرحله خواب سبک افراد که فرد در آن مرحله خواب ميبيند اتفاق ميافتد، اين دارو، خواب سبک افراد را کوتاه ميکند و به علت اثرات ضد انقباظي که در مثانه ايجاد ميكند مانع از بياختياري ادرار در فرد شده به علاوه چون اين دارو خاصيت ضد افسردگي نيز دارد ميتواند نقش کنترل کنندهاي در کودکاني که داراي مشکلات روحي رواني هستند داشته باشد.
والدين نيز در اين زمينه بايد صبر و حوصله به خرج دهند، گفت: والدين نيز ميتوانند با انجام برخي روشهاي رفتاردرماني در بهبود مشکل کودک خود موثر باشند مثلا به کودکان خود ياد دهند که در طول روز ادرار خود را به مدت بيشتري نگه دارند و يا در طول شب دو ساعت بعد از خواب کودک را به دستشويي ببرند تا وی ياد بگيرد آگاهانه بخوابد.
حساسيت غذايي، نوع تغذيه و نحوه زندگي در تشديد يا ايجاد بياختياري ادرار كودكان در شب نقش اساسی ندارد و اين مسائل در هيچ پژوهش علمي تائيد نشدهاند.
بياختياري شبانه از پنج سالگي به بعد بيماري تلقي ميشود، اگرچه همه کودکان در يك سالگي اختيار ادرار پيدا ميکنند اما اين امر تا سن پنج سالگي طبيعي تلقي ميشود.
دکتر حسن جمشیدیان
جراح کلیه و مجاری ادرار
عضو هیات مدیره انجمن ارولوژی ایران
استاد پیشکسوت دانشگاه علوم پزشکی تهران