بیماری دیابت

• 
• 

بیماری دیابت

  دیابت یک اختلال در سوخت و ساز (متابولیسم) بدن است، که عواملی همچون، عوامل ژنتیکی و محیطی، در بروز آن نقش دارند. در حالت طبیعی، غذا در معده تبدیل به گلوکز یا قند خون می‌شود. قند از معده وارد جریان خون می‌شود، لوزالمعده (پانکراس) هورمون انسولین را ترشح می‌کند و این هورمون، باعث می‌شود، قند از جریان خون وارد سلول‌های بدن شود، در نتیجه، مقدار قند خون در حد طبیعی و متعادل باقی می‌ماند. ولی در بیماری دیابت، انسولین به میزان کافی در بدن وجود ندارد، و یا انسولین موجود، قادر نیست تا وظایف خود را به درستی انجام دهد، در نتیجه، به علت وجود مقاومت در برابر آن، قند خون نمی‌تواند به طور مؤثری، وارد سلول‌های بدن شود و مقدار آن بالا می‌رود.

انواع دیابت

 

دیابت نوع ۱

در این دسته از مبتلایان، تولید انسولین در بدن به طور کامل قطع می‌شود. در نتيجه،‌ قندخون موجود نمي‌تواند وارد سلول‌ها شده،‌ و انرژي بدن را تأمين كند، و همين مسأله، افزايش شديد قند خون را سبب مي‌شود. حدود پنج تا ده درصد کل دیابتی‌ها را، مبتلایان دیابت نوع ۱ تشکیل می‌دهند.

مهم‌ترین علائم دیابت نوع ۱

 

دیابت نوع ۲

در این دسته از مبتلایان، بدن نسبت به انسولین مقاوم می‌شود. در این حالت، انسولین ترشح شده، تأثیری بر روی جذب قند ندارد، و یا ترشح آن، به میزان کافی صورت نمی‌گیرد.

عوامل خطرزای ابتلا به دیابت نوع ۲:

شیوع دیابت نوع دو، طی سال‌های اخیر، افزایش بی‌سابقه‌ای داشته است، و بیش از نود درصد مبتلایان به دیابت، به این نوع از دیابت گرفتار هستند. از آنجا که در دیابت نوع ۲، افزایش میزان قند خون به آهستگی و به مرور زمان رخ می‌دهد، اغلب مبتلایان علامتی ندارند. شایع‌ترین علامت دیابت نوع ۲، بی‌علامتی است!

مهم‌ترین عوامل خطر ابتلا به دیابت نوع ۲، به شرح زیر است:

 

دیابت حاملگی

    حدود چهار درصد از کل بانوان، در طول زمان بارداری، موقتاً به این نوع دیابت مبتلا می‌شوند، که از انواع دیابت ۱ و ۲ متفاوت است. این نوع دیابت، اغلب ظرف مدت کوتاهی پس از پایان دوره بارداری، از بین می‌رود.

 

 

شش اصل مهم در کنترل دیابت:

درمان دیابت : دیابت درمان ندارد ولی، قابل کنترل است؛ امّا در حال حاضر، فقط می‌توانیم با کنترل قند خون در محدوده طبیعی، از بروز دیابت پیشگیری کنیم.

آموزش: امروزه دیگر شکّی باقی نمانده است که افراد دیابتی، تنها در صورتی موفق به کنترل دیابت خواهند شد که، در مورد اصول دیابت آموزش لازم را دیده باشند. در واقع، آموزش را می‌توان به طور قطع، به عنوان مهم‌ترین پایه درمان دیابت به حساب آورد. شرکت در کلاس‌های آموزشی دیابت، بسیار مفید است، و به شما فلسفه دیابت و اصول تغذیه صحیح را می‌آموزد.

کنترل وزن: از هر ده نفر مبتلا به دیابت نوع ۲، معمولاً هشت نفر آن‌ها چاق هستند، و نیاز به کاهش وزن دارند، بنابراین، فرد مبتلا به دیابت، باید همشیه وزن خود را در حدّ طبیعی نگه دارد.

تغذیه: تغذیه صحیح، نه تنها به کنترل بهتر قند خون، بلکه به کم کردن وزن یا حفظ وزن طبیعی، و نیز کنترل چربی و فشار خون کمک قابل توجّهی می‌کند. نکته‌هایی که باید در برنامه غذایی این بیماران رعایت شود عبارتند از:

©    تعداد وعده‌های غذا را افزایش داده و در هر وعده، مقدار مواد غذای مصرفی را با فعّالیّت خود کاهش دهند

©    از میوه‌های غیر شیرین و سبزی‌ها، در وعدهای غذایی به مقدار زیاد استفاده کنند

©    مصرف میوه‌های شیرین مانند انگور، خربزه، خرما، خشکبار شیرین، و ... را در برنامه غذایی روزانه محدود کنند

©    از حبوبات در برنامه غذایی روزانه بیشتر مصرف کنند

©    نان سبوس‌دار مصرف کنند

©    قند و شکر مانند آبنبات، شیرینی و شکلات، گز و سوهان، و امثال آن را مصرف نکنند

©    از مواد نشاسته‌ای مانند نان، برنج، سیب‌زمینی، و ماکارونی به میزانی که موجب افزایش وزن نشود، مصرف کنند

©    مصرف چربی‌ها را کاهش دهند، و غذاهای آب‌پز و کبابی را، جایگزین سرخ‌کردنی‌ها کنند

©    قبل از پخت چربی، گوشت و پوست مرغ را جدا کنند، و شیر و لبنیات کم‌چرب استفاده کنند.

©    ورزش و فعّالیّت بدنی

©    ورزش در افراد دیابتی، باعث کاهش قند خون و همچنین کاهش مقاومت بدن به انسولین می‌شود.

داروها

    داروها در جای خود، اهمّیت بسیار زیادی در درمان دیابت دارند، ولی نباید فراموش شود که درمان غیر دارویی، از جمله ورزش، و ززیم غذایی نیز باید هم‌زمان با مصرف دارو انجام شود.

خود پایشی و خود مراقبتی: اندازه‌گیری قند خون در منزل، به شرطی که با آموزش‌های لازم همراه شود، در کنترل قند خون و کاهش آن نقش چشمگیری دارد.